Tiểu sử Elon Musk của tác giả Walter Isaacson ra mắt hồi tháng 9, lập tức gây chú ý khi miêu tả cuộc sống gia đình, những mối quan hệ hỗn loạn và cung cách làm việc của người giàu nhất thế giới.
Dịp sách được chuyển ngữ và phát hành trong nước, VnExpress đăng một số trích đoạn, tên các phần trích do tòa soạn đặt.
Vào 7h30 phút sáng 28/6/1971, Maye Musk hạ sinh một bé trai nặng 3,9 kg với cái đầu rất to.
Thoạt tiên, cô và Errol định đặt tên bé là Nice, theo tên của thành phố ở Pháp, nơi cậu nhóc được hoài thai. Lịch sử hẳn sẽ khác đi rất nhiều (hoặc ít nhất là buồn cười hơn) nếu cậu bé lại chào đời bằng cái tên Nice Musk. Nhưng, hy vọng chiều lòng gia đình Haldeman, Errol đồng ý rằng con trai sẽ được đặt tên theo bên ngoại: Elon, theo tên ông của Maye - J. Elon Haldeman, và Reeve, tên thời con gái của bà ngoại Maye.
Errol thích tên Elon vì nó đậm chất Kinh thánh, và sau này khẳng định rằng ông ta có khả năng tiên tri. Errol bảo hồi còn bé, ông ta đã nghe kể về một tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của nhà khoa học tên lửa Werner von Braun với tên gọi Project Mars (tạm dịch: Dự án Sao Hỏa), trong đó mô tả một thuộc địa ở hành tinh nọ dưới quyền cai quản của một ban chấp hành được biết tới với cái tên "Elon".
Elon khóc nhiều, ăn khỏe và ngủ ít. Có lúc, Maye quyết định mặc kệ đứa bé khóc ngằn ngặt đến khi nó tự thiếp đi, nhưng cô đổi ý sau khi hàng xóm gọi cảnh sát. Tâm trạng cậu nhóc biến đổi thoăn thoắt; bà mẹ bảo: những lúc không khóc, nó mới đáng yêu làm sao.
Hai năm tiếp theo, Maye sinh thêm hai bé: Kimbal và Tosca. Cô không o bế mà để các con tha hồ tự do. Không có vú em, chỉ là một quản gia chẳng hề để ý khi Elon bắt đầu thử nghiệm với tên lửa và chất nổ. Elon nói anh ngạc nhiên vì qua thời thơ ấu mà các ngón tay vẫn còn nguyên vẹn.
Khi Elon lên ba tuổi, mẹ cậu quyết rằng cậu nhóc quá ham hiểu biết, nên đi học mẫu giáo. Hiệu trưởng cố can ngăn, bảo Maye rằng việc Elon nhỏ tuổi nhất lớp sẽ gây cho cậu những trở ngại về giao tiếp xã hội. Gia đình nên chờ thêm một năm nữa. "Tôi không làm thế được", Maye đáp. "Thằng bé cần ai đó ngoài tôi để nói chuyện. Tôi có một đứa con thực sự thiên tài". Cô đã thắng.
Elon Musk khi nhỏ
Đó là một sai lầm. Elon không có bạn, đến lúc học lớp hai, cậu không hề tập trung. "Cô giáo đi đến chỗ tôi và thét lên, nhưng tôi không thật sự nhìn hoặc nghe thấy cô", Elon nói. Hai vị phụ huynh được mời đến gặp hiệu trưởng. Hiệu trưởng nói: "Chúng tôi có lý do để tin rằng cháu Elon bị chậm phát triển". Một giáo viên giải thích rằng hầu như lúc nào cậu bé cũng ngơ ngẩn như mất hồn. "Cháu luôn nhìn ra cửa sổ, lúc tôi bảo cháu tập trung, cháu lại trả lời là 'Lá đang chuyển màu nâu rồi kìa". Errol đáp rằng Elon nói đúng, lá đang chuyển màu nâu thật còn gì.
Thế bế tắc được khai thông khi cha mẹ Elon đồng ý rằng Elon cần được kiểm tra thính lực xem có vấn đề gì không. "Họ kết luận vấn đề nằm ở khả năng nghe, vậy là họ đưa tôi đi cắt amidan", Elon kể. Việc đó khiến các giáo chức trường học nguôi ngoai, nhưng lại chẳng hề giúp Elon thay đổi khuynh hướng mất tập trung và rút lui vào thế giới riêng mỗi khi mải suy nghĩ. "Từ hồi còn nhỏ xíu, mỗi khi bắt đầu chăm chú suy nghĩ về việc gì, toàn bộ hệ thống giác quan của tôi đều tắt lặng", Elon nói. "Tôi không thể nhìn thấy hay nghe thấy gì. Lúc đó, tôi dùng não bộ để tính toán thay vì thu nạp thông tin". Những đứa trẻ khác sẽ nhảy lên nhảy xuống, vẫy tay trước mặt Elon xem có thể lôi kéo cậu chú ý trở lại không. Nhưng tốn công vô ích. Maye nói: "Tốt nhất là chớ phá ngang lúc thấy ánh nhìn trống vắng ấy ở Elon".
Trộn cùng những vấn đề giao tiếp xã hội của Elon chính là thái độ không chịu lịch sự nín nhịn những người cậu coi là dốt nát. Cậu thường xuyên dùng từ "ngu". "Từ lúc bắt đầu đi học, nó bỗng nhiên cô đơn và buồn bã lắm", mẹ Elon kể. "Kimbal và Tosca kết bạn mới ngay ngày đầu đến lớp và rủ bạn về nhà, còn Elon chưa bao giờ đưa bạn về chơi. Nó muốn có bạn, nhưng không biết phải làm thế nào".
Kết quả là: Elon cô đơn, vô cùng cô đơn, và nỗi đau ấy vẫn in hằn trong tâm hồn anh. "Hồi còn nhỏ, tôi từng nói một câu thế này", Elon kể lại trong cuộc phỏng vấn với Rolling Stone giữa một giai đoạn đời sống ái tình hỗn loạn hồi năm 2017. "Tôi không bao giờ muốn cô đơn. Tôi sẽ nói vậy. Tôi không muốn cô đơn".
Một ngày, hồi Elon năm tuổi, một người anh chị em họ tổ chức tiệc sinh nhật, nhưng Elon bị phạt vì tham gia vào một vụ đánh nhau và phải ở nhà. Vốn là một đứa trẻ khảng khái, Elon quyết tự cuốc bộ đến nhà người họ hàng. Khổ nỗi, nhà đó ở tận mạn bên kia Pretoria, cuốc bộ mất gần hai tiếng đồng hồ. Thêm nữa, Elon còn quá nhỏ nên không hiểu biển chỉ đường. "Kiểu như tôi nắm được sơ sơ cung đường vì đã nhìn thấy lúc ngồi trên ôtô, tôi quyết tâm sẽ đến nơi, nên cứ thế cuốc bộ", Elon kể. Cậu mò được đến nơi vừa trước lúc tiệc tàn. Nhìn thấy con trai ló dạng trên đường, bà mẹ hoảng hồn. Sợ lại bị phạt lần nữa, Elon trèo tít lên một cây phong và không chịu xuống. Kimbal vẫn nhớ cảm giác đứng ở gốc cây, trân trân nhìn lên anh trai đầy sửng sốt. "Anh ấy có thứ quyết tâm dữ dội khiến ta choáng ngợp, đôi khi là khiếp hãi, đến giờ vẫn vậy".
Elon Musk 52 tuổi
Lên tám tuổi, Elon dốc hết quyết tâm để có được một chiếc xe máy. Vâng, lúc mới tám tuổi. Cậu cứ thế đứng bên cạnh ghế của cha và kiên trì thuyết phục. Khi người cha nhặt tờ báo lên và bắt con im lặng, Elon vẫn tiếp tục đứng đó. "Chứng kiến cảnh ấy thật phi thường", Kimbal kể. "Anh ấy cứ im lặng đứng đấy, rồi nhắc lại lý lẽ, rồi lại đứng im lặng tiếp". Cảnh này tái diễn mỗi tối suốt nhiều tuần. Cuối cùng, người cha đành nhượng bộ và kiếm cho Elon chiếc xe máy Yahama 50 phân khối màu xanh lam và vàng kim.
Elon cũng có xu hướng lơ đễnh, đầu óc mải mê đâu đâu, chẳng hề hay biết người khác đang làm gì. Hồi Elon lên tám tuổi, cả nhà đến Liverpool để thăm họ hàng. Bố mẹ cho Elon và em trai tự chơi trong công viên, bản tính của Elon đâu phải ngồi lì một chỗ, thế là cậu bắt đầu lang thang khắp phố. "Thấy tôi đang khóc, một đứa bé bèn dẫn tôi về chỗ mẹ nó, bà cho tôi uống sữa, ăn bánh quy và gọi cảnh sát", Elon kể lại. Khi đoàn tụ với cha mẹ ở đồn cảnh sát, cậu không hề thấy có gì thiếu thiếu.
"Để lại tôi với em trai tôi một mình trong công viên vào tuổi ấy đúng là điên rồ", anh nói, "nhưng cha mẹ tôi không quá bao bọc con cái như phụ huynh thời nay". Nhiều năm sau, tôi chứng kiến Elon trên công trường lắp đặt mái tấm năng lượng mặt trời cùng con trai hai tuổi, tên là X. Lúc ấy là 10h đêm, có các xe nâng cùng các thiết bị vận chuyển khác được chiếu sáng bằng hai đèn pha đổ bóng to sừng sững. Musk đặt X trên sàn, để cậu nhóc tha hồ tự khám phá, nó làm thế thật, không sợ hãi. Trong khi X mò mẫm giữa đống dây dợ, thi thoảng Musk lại liếc mắt nhìn, nhưng không hề can thiệp. Cuối cùng, khi X bắt đầu leo lên cái đèn pha đang chuyển động, Musk bước đến và nhấc bổng nó lên. X giãy giụa và gào thét, tỏ ý khó chịu vì bị giữ chặt.
Về sau, Musk bàn luận - thậm chí nói đùa - về chuyện mắc Asperger, một hình thức rối loạn phổ tự kỷ có thể ảnh hưởng tới các kỹ năng xã hội, mối quan hệ, kết nối cảm xúc và khả năng tự kiểm soát của một người. Mẹ anh nói: "Hồi nhỏ, thật ra Elon chưa bao giờ được chẩn đoán bệnh, nhưng nó tự bảo là nó mắc Asperger, và tôi chắc chắn nó nói đúng". Tình trạng này càng trầm trọng thêm bởi những sang chấn tuổi thơ. Người bạn thân Antonio Gracias chia sẻ: lớn lên, bất cứ khi nào Elon cảm thấy bị bắt nạt hay đe dọa, những sang chấn hậu chấn thương thời thơ ấu của anh sẽ lại đột kích hệ viền, một bộ phận trong não kiểm soát các phản ứng cảm xúc.
Kết quả là: Elon nắm bắt các tín hiệu xã hội rất kém. "Người ta nói gì tôi cũng hiểu theo nghĩa đen hoàn toàn", anh kể, "chỉ nhờ đọc sách mà tôi mới bắt đầu ngộ ra rằng người ta không phải cứ nghĩ sao là nói vậy". Anh ưa những thứ chính xác, chẳng hạn như kỹ thuật, vật lý và lập trình.
Như mọi nét tâm lý trên đời, tâm lý của Musk phức tạp và mang tính cá nhân hóa. Anh có thể giàu tình cảm, nhất là với các con, anh cảm thấy rõ nỗi lo âu khi cô độc. Nhưng anh không có các thụ quan cảm xúc sản sinh sự tử tế và nồng nhiệt thường ngày hoặc nỗi khao khát được quý mến. Tự bẩm sinh, anh đã không được thiết lập để có sự thấu cảm. Hoặc, sử dụng những thuật ngữ bớt phần kỹ thuật, thì Musk có thể là một gã khốn nạn.
Còn tiếp
Nguồn: https://vnexpress.net/